पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्जमा पहिला बाटो काट्न डराउने बाघ निषेधाज्ञाका बेला ‘निर्धक्क’

चितवन – वन्यजन्तुको वासस्थान भएको क्षेत्रमा राजमार्गका कारण वन्यजन्तुलाई निर्धक्क विचरण गर्न समस्या हुने गरेको एउटा अध्ययनले देखाएको छ। राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागका अनुसार पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्जमा एउटा भाले बाघमा जडित स्याटलाइट उपकरणले उसको आवतजावतमा राजमार्ग र सवारीसाधनको चापका कारण समस्या पर्ने गरेको देखिएको छ ।

पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्जको एउटा भाले पाटेबाघमा गत फागुन २ गते स्याटलाइट टेलिमेट्री जडान गरेर निगरानी सुरु गरिएको थियो। उक्त बाघको गतिविधि हेर्दा उसलाई राजमार्ग पार गर्न निकै समस्या भएको पाइएको राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोष सौराहाका प्रमुख बाबुराम लामिछानेले बताए।

स्याटलाइट टेलिमेट्री लगाएपछि झन्डै दुई महिना त्यही स्थानमा बसेको र राजमार्गको छेउसम्म आउने सवारीसाधनको चाप भएको कारण बाटो काट्न आँट नगरेको देखिएको उनले बताए।

निषेधाज्ञामा बढी आवतजावत

लामिछानेका अनुसार निषेधाज्ञा सुरु भएपछि सवारीसाधनको चाप कम हुँदा बाघले राजमार्ग पार गरेर आउजाउ गरेको देखियो। उक्त बाघको गतिविधि चितवनको सौराहामा रहेको राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषबाट गरिँदै आएको छ।

अरू बेलाभन्दा कोरोनाभाइरस नियन्त्रण गर्ने उद्देश्यले लागु गरिएको निषेधाज्ञाको अवधिमा उक्त बाघले धेरै पटक राजमार्ग पार गरेको देखिएको उनले बताए। राजमार्गमा सवारीसाधनको चाप बढी हुँदा वन्यजन्तुहरूलाई राजमार्ग तगारोको रूपमा रहने गरेको लामिछाने बताउँछन्।

‘राजमार्गमा सवारीसाधनको चाप भएको बेला बाघ राजमार्गको छेउमा आउने र चार किलोमिटरसम्म तलमाथि गर्ने र फर्केर जाने गरेको पाइयो,’ लामिछानेले भने। बाघजस्तै अन्य वन्यजीवको विचरण पनि सवारीसाधनका कारण प्रभावित हुने गरेको विज्ञहरूको भनाइ छ।

‘विचरण र प्रजनन पनि प्रभावित’

बाघको निगरानीले वन्यजन्तुको वासस्थान हुँदै बनेको राजमार्गले वन्यजन्तुको विचरणमा समस्या हुने गरेको पाइएको राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागका इकोलजिस्ट हरिभद्र आचार्यले बताए।

वन्यजन्तुहरू निर्बाध रूपमा आवतजावत गर्न नपाउँदा वन्यजन्तुलाई विचरणका साथै प्रजननमा पनि प्रभाव पर्ने उनले बताए। उक्त बाघको गतिविधि प्रत्येक चार घण्टामा कम्प्युटरबाट निगरानी गर्ने गरिएको छ।

वन्यजन्तुमैत्री पूर्वाधार आवश्यक

राजमार्ग, रेलमार्ग, सिँचाइका नहर र विद्युत्‌जस्ता पूर्वाधार निर्माण गर्दा वन्यजन्तुहरूलाई आवतजावत गर्न मिल्ने कुरामा विशेष ध्यान दिनुपर्ने आचार्य बताउँछन्।

यस्ता पूर्वाधारहरू निर्माण हुँदा वन्यजन्तुको वासस्थान खण्डीकरण हुने हुँदा वन्यजन्तु मैत्री पूर्वाधारहरू निर्माण गरिनु आवश्यक रहेको उनले बताए। राजमार्गहरूमा वन्यजन्तुलाई आवतजावत गर्ने व्यवस्था नभएका कारण गाडीको ठक्करबाट धेरै वन्यजन्तुहरू मर्ने पनि गरेका छन्। बीबीसी