डा. तोसिमाले ‘तुहाएको’ सपना !

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) बाट महिला नेतृ एवं सांसद डा. तोसिमा कार्की एकमात्र भाग्यमानी महिला सांसद सावित भइन् । आफ्नो विज्ञता रहेकै मन्त्रालयमा राज्यमन्त्रीको जिम्मेवारी पाइन् ।

कसैले पनि पैसा नभएकै कारण उपचार नपाएर मर्नु पर्दैन भन्ने कुराको सपना देखाइदिएकी डा. तोसिमा मन्त्री भएपछि थप आशाको दियो बलेको छ ।

निर्वाचन परिणामअघि जस्तै आंकलन गर्दै बहालवाला मन्त्रीलाई पराजित गरि प्रतिनिधिसभामा संसदको पाइलो हाल्ने अवसर पाएसँगै अनपेक्षित रुपमा सरकारमा गयो उनले प्रतिनिधित्व गरेको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी । फलस्वरुप पार्टी अध्यक्ष रवि लामिछानेको बलियो वाकपटुताका कारण प्रभाव जमाउन सफल भयो सरकारमा । भलै त्यो रविका लागि घातक वा फलिफाप हुन्छ, त्यसको विश्लेषण अहिले नै गर्ने बेला भइसकेको छैन ।

आम जनताका साथै ललितपुर–३ का मतदाताको अपेक्षालाई पूरा गर्दै डा. तोसिमा कार्कीलाई गठबन्धनबाट परेको स्वास्थ्य राज्यमन्त्रीको जिम्मेवारी पाइन् । विज्ञताकै कुरा गर्ने हो भने रविसँग डा. तोसिमाभन्दा अनुभवी अर्की डा. चन्दा कार्की थिइन् तर जनअपेक्षा र स्वयं तोसिमाको कहिलेकाहिँ मिडियामा आउने अभिव्यक्तिले उनलाई नै मन्त्री बनाए पार्टी अध्यक्ष लामिछानेले भलै राज्यमन्त्री नै किन नहोस् ।

साँझ परिसकेको अवस्था र रातीको समयमा चिकित्सकहरुमात्र रहेको अवस्था भएकोले बिरामीका परिवारले त्यसपछि विरामीलाई पक्कै भेट्न पाएनन् । तर, बिहान साढे ४ बजे उपचारकै क्रममा आचार्यको मृत्यु भयो । शायद, आचार्यसँग दोहोरो कुरा गर्ने अन्तिम व्यक्ति डा. तोसिमा नै नहोलिन् भन्न पनि सकिँदैन ।

यसै मेसोमा लामोसमयसम्म बिरामीहरुको सेवा दिँदै आएकी डा. तोसिमाले मंगलबार गम्भीर ‘गल्ती’ गरिन् ।

संसदभवन अगाडि आत्मदाह गरेर ८० प्रतिशत जलिसकेका व्यक्तिसँग आईसीयूमा गएर लामो समयसम्म कुराकानी गर्नु हुन्थ्यो वा हुँदैनथ्यो, त्यो मेडिकल काउन्सिल वा डाक्टरहरुको आचारसंहिता (भएमा) त्यसमा उल्लेख गरिएको होला । तर, हामी जस्ता सामान्य व्यक्तिले आईसीयूमा प्रवेश गरेर बिरामीसँग त्यति लामोसमयसम्म कुराकानी गर्न हुन्छ भन्ने त, अहिले मात्रै देखिएको हो, नत्र त कल्पनासम्म पनि गर्न सकिँदैनथ्यो ।

आईसीयू जस्तो अतिसंवेदनशील स्थानमा डा. तोसिमा भिडियो खिच्ने मान्छेसहित प्रवेश गरेकी हुन् । ती भिडियोग्राफर सोही अस्पतालका डाक्टर थिए कि उनका कोही ‘प्रेस’ हेर्ने व्यक्ति थिए त्यो देखिएको खुलेको छैन । डा. तोसिमासँगै भिडियोमा देखिएकी अर्की व्यक्तिले बिरामीको बारेमा सामान्य जानकारी दिएकी थिइन् । डा. तोसिमाले आफू चिकित्सक भएको बताइरहँदा बिरामी आचार्यले भने आफ्ना लागि कसैले केही नगर्ने बताइरहेका थिए ।

८० प्रतिशत जलेको बिरामीसँग आईसीयूमै पुगेर डा. तोसिमाले स्वास्थ्यकर्मीको हिसाबले कुरा गरेकी हुन् कि राज्यको तर्फबाट प्रतिनिधित्व गरेकी हुन् त्यो उनैलाई थाहा होला । जुन हिसाबमा गरेको भए पनि राम्रो हो ।

अस्पतालमा गएर बिरामीको बारेमा हालचाल बुझ्नु डा. तोसिमाको सत्कर्मका साथै जिम्मेवारीबोध भए पनि आईसीयू बेडमै गएर बिरामीसँग त्यति लामोसमयसम्म गरेको कुराकानी सार्वजनिक हुनु भविष्यमा आचार्य परिवारमा कस्तो असर पर्छ होला ? हुन त अन्तिम अवस्थामा सरकारले चासो दिएको थियो भनेर चित्त बुझाउन पनि सकिन्छ, तर जिउँदो हुँदासम्म हरेक निकायबाट पीडित आचार्य परिवारले अन्तिम कुराकानी तोसिमासँगैको पो सुनेको हो कि ?

साँझ परिसकेको अवस्था र रातीको समयमा चिकित्सकहरुमात्र रहेको अवस्था भएकोले बिरामीका परिवारले त्यसपछि विरामीलाई पक्कै भेट्न पाएनन् । तर, बिहान साढे ४ बजे उपचारकै क्रममा आचार्यको मृत्यु भयो । शायद, आचार्यसँग दोहोरो कुरा गर्ने अन्तिम व्यक्ति डा. तोसिमा नै नहोलिन् भन्न पनि सकिँदैन ।

त्यसअघि सपथ लगत्तै पदभारका लागि मन्त्रालय पुगेकी डा. तोसिमाले स्वास्थ्यमन्त्री पदम गिरीसँगै पदभार गरिन् ।

मन्त्री र राज्यमन्त्री दुवैले एउटै रिबन काटेको भए के हुन्थ्यो ? वा मन्त्री गएको कार्यक्रममा राज्यमन्त्री पनि जानै पर्छ भन्ने के थियो ? कमसेकम उद्घाटन र भाषणबाजीमा एकजना गएर एकजनाले काममा खटिएको भए हुन्थ्यो कि ?

पदभार गरेसँगै स्वास्थ्यमन्त्री गिरीले सदर गरेको फाइलमा राज्यमन्त्री डा. तोसिमाले हस्ताक्षर गर्न खोजेपछि त्यतिबेला कार्यकक्षमा अन्यौलता देखियो ।

डा. तोसिमाले पहिलो निर्णयका रुपमा राष्ट्रिय आँखा स्वास्थ्य रणनीतिसम्बन्धी निर्णयमा हस्ताक्षर गरिन् भने मन्त्री गिरीले स्वास्थ्य सेवाका न्यूनतम मापदण्डसम्बन्धी निर्णयमा हस्ताक्षर गरेका थिए । मन्त्री गिरीको हस्ताक्षर भएको फाइलमा राज्यमन्त्री डा. तोसिमाले हस्ताक्षर गर्न थालेपछि कार्यकक्षमा उपस्थित कर्मचारीहरुले उनलाई मन्त्रालयको विधि र नियमबारे जानकारी गराएका थिए ।

राज्यमन्त्री जस्तो सम्मानित पदमा पुगिसकेपछि पनि सामान्य नियमका बारेमा जानकारी लिन नसक्ने डा. तोसिमाको आगामी दिनको कार्यशैली कस्तो हुने हो, त्यसको प्रतिक्षा गर्नुबाहेक अन्य केही उपाय छैन । कार्यभार सम्हालेको पहिलो दिन नै मन्त्रालयमा सामान्य तर असामान्य देखिने औपचारिकता डा. तोसिमाले पूरा गरे जस्तो लागेन । हुनत, उनलाई मन्त्रीले गरेको निर्णयबारे जानकारी लिन पाउने अधिकार अवश्य नै छ, तर हस्ताक्षर नै गर्न खोज्नु उनमा ‘म्याचुरिटी’ को कमी हो कि भन्ने पनि मन्त्रालयवृत्तमा सुनिने गरेको छ ।

त्यस्तै अर्को घटना भयो वीर अस्पतालको– क्याथ ल्याब उद्घाटन प्रकरण । विगत लामोसमयदेखि सञ्चालनको तयारीमा रहेको क्याथ ल्याब उद्घाटनको साइत नयाँ मन्त्री आएपछि मात्रै जुर्यो । फलस्वरुप वीर अस्पताल प्रशासनले स्वास्थ्यमन्त्री पदम गिरीबाट उद्घाटन गराउने कार्यक्रम राख्यो र तयारी पनि सोहीअनुसार नै भयो । तर, उद्घाटन कार्यक्रमका लागि गएकी राज्यमन्त्री डा. तोसिमाले पनि उद्घाटनको रिबन काट्ने मोह देखाएपछि मन्त्रीको रिबनभन्दा तल अर्को रिबन टाँगियो र काट्न लगाइयो । मन्त्री र राज्यमन्त्री दुवैले एउटै रिबन काटेको भए के हुन्थ्यो ? वा मन्त्री गएको कार्यक्रममा राज्यमन्त्री पनि जानै पर्छ भन्ने के थियो ? कमसेकम उद्घाटन र भाषणबाजीमा एकजना गएर एकजनाले काममा खटिएको भए हुन्थ्यो कि ? शायद दुवै मन्त्रीहरूको पदभारपछि पहिलो उद्घाटन कार्यक्रम भएर होला दुवैले अवसर नछाडेको ।

डा. तोसिमा सांसद भएदेखि नै उनी मन्त्री बनुन् भनेर कामना गरिरहेका आम मतदाताको कामना पूरा गर्दै मन्त्रालयको जिम्मेवारी पाएकी डा. तोसिमाप्रति विगत लामोसमयदेखि स्वास्थ्य क्षेत्रमा रहेको तमाम् विसंगति र विकृतिहरुको चाङलाई पाखा लगाउने आशा आम जनताले गर्न थालेका थिए । यी घटनाक्रम हेर्दा व्यावसायिक व्यक्ति डा. तोसिमाको व्यवहारिकतामा अपरिपक्वता हो वा के हो ? हुन त, मन्त्रालय सम्हालेको धेरै दिन भएको छैन, विस्तारै उनका व्यावहारहरुमा परिपक्वता अवश्य नै आउला अनि आओस् पनि ।